Haksız Fiilden Kaynaklı Tazminat Davaları
Trafik kazası tazminat davaları, hukuki altyapısını Türk Borçlar Kanunu’nun haksız fiile ilişkin hükümlerinden almaktadır. TBK mad. 49’a göre : ”Zarar verici fiili yasaklayan bir hukuk kuralı bulunmasa bile, ahlaka aykırı bir fiille başkasına kasten zarar veren de, bu zararı gidermekle yükümlüdür.”denilmektedir. Buna göre trafik kazası sonucu bir zarar oluşmuşsa bu zarara sebep olan kişi bu zararı gidermekle yükümlüdür.
Trafik Kazası Nedeniyle Tazminat Davası Nedir?
Bir kazanın “trafik kazası” olarak adlandırılabilmesi için öncelikle o kazaya neden olan aracın Karayolları Trafik Kanunu’na göre “motorlu araç” olarak adlandırılması gereklidir. Bu sınıfta olmayan araçlarca meydana gelen zararlar “trafik kazası” kapsamında değerlendirilemez. Yine bu motorlu aracın karıştığı bir kaza sonucu üçüncü kişilerin bedenlerinde ya da malvarlıklarında bir zarar meydana gelmesi gereklidir. Kişiler fiziken ya da ruhen yaralanabilecekleri gibi ev, araba, taşınırlarında da zarara uğrayabilir. Trafik kazası nedeniyle tazminat davası açabilmek için her iki türden en az birinde zarar meydana gelmesi gereklidir.
Trafik Kazası Sonucunda Hangi Zararlar Tazminat Olarak İstenebilir?
Trafik kazası nedeniyle açılacak tazminat davalarının iki başlığı bulunmaktadır. Bunlar maddi tazminat talepleri ile manevi tazminat talepleri olarak tasnif edilmektedir.
Maddi tazminat taleplerinin konusunu, kişinin bedensel ya da ruhsal olarak uğradığı zararın giderilmesi için tedavi giderleri, tedavi süresi boyunca çalışamadığı sürelere ilişkin iş gücü kaybı, çalışma gücü kaybolmuşsa bundan doğan maluliyet oranına ilişkin masraflar olarak sıralanabilir. Yine kaza sonucu kişi vefat etmişse ölenin cenaze masrafları ile yakınlarının destekten yoksun kaldığı bedeller de tazminat olarak istenebilecektir.
Manevi tazminat taleplerinin konusu ise kişinin kaza sonucu uğradığı psikolojik çöküntünün giderilmesi için gerekli olan tedavi giderleri ile manevi olarak uğradığı zararın para yoluyla giderilmesine ilişkin bedellerdir. Unutulmamalıdır ki manevi tazminat bir zenginleşme aracı olarak kullanılamasa da zarara sebep olan kişinin ekonomik gücü çerçevesinde aynı zarara bir daha sebep olmaması açısından caydırıcı bir bedel olarak belirlenmelidir.
Trafik Kazası Tazminat Davası Nasıl Açılır?
Trafik kazası sonucu oluşan zarar hem Ceza yargısına hem de Hukuk yargısına konu olabilir. Cezai açıdan oluşan zarar ile eylemin derecelerine göre Cumhuriyet Başsavcılıkları re’sen ya da şikayet üzerine soruşturma başlatabilecektir.
Hukuk yargısı açısından ise yukarıda bahsettiğimiz maddi ve manevi tazminat talepleri net olarak belirlenemese de yaklaşık olarak belirlenip kazaya sebep olan kişi aleyhine Özel Hukuk Mahkemeleri nezdinde dava açılabilecektir.
Trafik Kazası Nedeniyle Tazminat Davası Kime Karşı Açılabilir?
Kural olaraktrafik kazalarında zarara sebep olan şahıslara dava açılması esastır. Fakat bazı durumlara sadece bu kişilere dava açılması yeterli görülmeyebilir. Zira kişinin zarara sebep olması kusurlu sorumluluk türündedir. Oysaki bazı kişiler zarar sebep olmasa dahi kusursuz olarak sorumlu olabilir. Buna göre araç sürücüsü, araç sahibi, araç işleteni ya da sigorta şirketi meydana çıkan zarardan sorumlu olabilecek ve bu kişilere dava ikame edilebilecektir.
Trafik Kazası Nedeniyle Tazminat Davasını Kimler Açabilir?
Yaralanmalı trafik kazalarında zarara uğrayan kişi maddi zararlarının tazmini amacıyla şahsen maddi tazminat davası ve manevi tazminat davası açabilir. Bu halde bu kişinin yakınları maddi tazminat davası açamaz. Fakat kişinin ağır bir bedensel zarara uğraması durumunda kişi ile birlikte yakınları da manevi tazminat talebinde bulunabilir.
Ölümlü trafik kazasında kazaya uğrayan kişinin ölmesi durumunda vefat eden kişinin yakınlarının maddi tazminat davası ve manevi tazminat davası açması mümkündür. Zira kişi vefat etmiş olup onun haklarını artık mriasçıları ileri sürecektir.
Trafik Kazası Tazminat Davaları Nerede Açılır?
1. Yetkili Mahkeme
Kural olarak trafik kazasının meydana geldiği yer mahkemesinin yetkili olduğu esastır. Fakat Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 6. ve 16. maddeleri uyarınca davalılardan ya da davacılardan birinin yerleşim yerinde de dava açılabilir.
2. Görevli Mahkeme
Ceza davaları açısından oluşan zarar ile işlenen suçun yoğunluğuna göre görevli mahkemeler Asliye Ceza Mahkemeleri ile Ağır Ceza Mahkemeleridir. Hukuk davaları açısından ise genel görevli mahkemeler Asliye Hukuk Mahkemeleri’dir.
Trafik Kazalarında Dava Açma Süresi
Trafik kazaları başta da belirttiğimiz üzere Türk Borçlar Kanunu’nun haksız fiile ilişkin hükümlerine dayandığı için burada zarara uğrayan kazazedenin zararı ve fiili öğrendiği tarihten itibaren 1 yıl içinde dava açması esastır. Fakat herhalde 10 yıllık sürenin geçmesi halinde alacak zamanaşımına uğrayacaktır.
Trafik Kazalarında Maddi ve Manevi Tazminat Hesabı
Trafik kazalarından doğan manevi tazminat taleplerinde hakim, olayın zarara uğrayanda bıraktığı psikolojik çöküntü, zarara sebep olanın kusurunun yoğunluğu ile bir daha aynı olaya sebebiyet vermemesi açısından caydırıcı bir miktarın tazminat olarak ödenmesine karar verecektir. Bu rakamın net olarak belirlenebilmesi mümkün değildir. Tamamen hakimin takdirindedir.
Maddi tazminat talepleri açısından ise kişi hakkında alınan kusur ve mamuliyet oranına ilişkin rapor doğrultusunda hesaplama yapılacaktır. Buna göre zarara uğrayan kişinin öncelikle yaşı ve geliri belirlenecek ve 60 yaşına kadar alabileceği geliri hesaplanacaktır. Örneğin kişi 30 yaşındaki bir kişinin 60 yaşına kadar aylık 3.000-TL maaş alabileceği durumda bu oran net bir şekilde 3.000 x 12 x 30 = 1.080.000,00-TL olarak bulunacaktır. Zarara uğrayan kişinin maluliyet oranının %50 ve kusur oranının %10 olduğu durumda ise 1.080.000 / 2 = 540.000,00-TL ve 540.000,00 / 90x100 = 486.000,00-TL’lik tazminattan bahsedilebilecektir.
Trafik Kazası Tazminat DavalarıTemel Kavramlar
1.Faiz
Trafik kazası tazminat davası faizzararın meydana geldiği tarihten itibaren yasal kanuni faiz oranında talep edilebilecektir. Bu oran da 2017 yılından bu yana Merkez Bankası’nca %9 olarak uygulanmaktadır. Kazaya sebep olan aracın bir ticari işletmenin ticari faaliyeti sonucu meydana gelmesi halinde ise isteencek faiz yıllık avans faizi olarak talep edilebilecektir.
2. Zamanaşımı
Trafik Kazası Nedeniyle Tazminat Davasında Zamanaşımızararın öğrenildiği tarihten itibaren 1 yıl ve her ne olursa olsun olayın meydana geldiği tarihten itibaren 10 yıldır.
3. Arabuluculuk
Trafik kazası davaşartı arabuluculukzorunlu değildir. Fakat sadece zarar verene karşı başvuruda bulunulacaksa bu zorunluluk yoktur. Eğer sigorta şirketine de dava açılacaksa bu konuda en azından sigorta şirketi yönünden zorunlu arabuluculuk şartı bulunmaktadır.
Trafik Kazası Davası NeKadar Sürer?
Bu konuda net bir tarih verebilmek ne yazıkki mümkün değildir. Asliye Hukuk Mahkemeleri’nde açılan tazminat davalarının ortalama 540 gün içinde bitirilmesi hedeflenmektedir. Fakat dosyanın tekemmülü ve tahkikat aşamasında toplanacak delillerin niteliği açısından bu süre çoğu zaman aşılabilmektedir.
Trafik Kazası Dava Masrafları
1. Mahkeme Masrafları
Trafik kazası nedeniyle tazminat davaları nisbi harca tabi alacak davalarıdır. Fakat Harçlar Kanunu gereğince diğer davalardan farklı olarak nisbi harcın 1/20’si peşin olarak alınmaktadır. Zira cismani zarara dayalı bir tazminat davası söz konusudur. Bu da ortalama 500-600-TL civarında bir masrafı başlangıç masrafı olarak düşünmemize olanak sağlamaktadır.
2. Avukat Ücreti
Avukat ücreti, her dava için emek sarf eden avukatın kendi insiyatifinde olarak belirlenmektedir. Bu minvalde net bir rakam vermek de mümkün değildir. Fakat her avukatın avukatlık asgari ücret tarifesinde yazan ücretlerden daha azını talep edemeyeceği kural olarak sabittir.
TrafikKazası DavalarındaÖzel Durumlar
1.TrafikKazasıDavasınınSigortaŞirketineİhbarı
Trafik kazası sonucu davalı konumunda yer alığ zarara seebiyet veren kişi, kendisi hakkında çaılmış olan davaya sigortacısının ihbar edilmesini talep edebilir. Bu halde mahkeme sigorta şirketine davetiye ile davanın ihbar olunduğunu bildirecektir. Sigorta şirketi de davada taraf olarak değil ama ihbar edilen olarak yer alacak; bu nedenle davalı aleyhine çıkabilecek bir kararda bilgi sahibi olmadığını ileri süremeyecek ve gerekirse kendi itirazlarını da dile getirebilecektir.
2.Kazaya sebebiyet veren kusurlu aracın şoförüne karşı yolcularıntazminat davası açması
Davacıların desteğinin, otobüsle yolculuk yaparken aracın devrilmesi sonucu ölmesi nedeniyle maddi ve manevi tazminat istenmiştir. Davalılar vekili esasa ilişkin savunmalarını ileri sürmüş, davalılardan Karayolları Genel Müdürlüğü hakkındaki dava müracaata bırakılmıştır. Mahkemece, Karayolları hakkındaki davanın açılmamış sayılmasına, davalı otobüs sahibi ile sürücüsünün 5/8 kusur oranına göre maddi ve manevi tazminata hükmedilmiştir. Hüküm taraflarca temyiz edilmiş; Dairemizin 24.10.1988 gün 4324-6120 sayılı kararıyla davacılar yararına bozulmuş, davalıların zararın tamamından sorumlu tutulmaları gerektiği belirtilmiştir.
Davacıların murisi ile davalılar arasında taşıma ilişkisi olması ve bilirkişi rapo¬runda davalılara kusur yüklenmiş bulunmasına, TTK’nun 806/II (son cümle) gereğince, taşıyıcı kusuru bulunmadığını ispat edemediğinden, olaydan sorumlu tutulmasının doğal olmasına göre, davalıların karar düzeltme isteklerinin reddi gerekmiştir.
(Yargıtay11.HD.03.02.1989, 163-503)
3.Trafik Kazalarında Karayollarına Dava Açılması
Trafik kazaları temel olarak defaatle bahsedildiği üzere haksız fiil sorumluluğuna dayandığı için zarara sebep olan herkese ya da her kuruma karşı açılabilir.Kazanın meydana gelmesinde Karayollarının gerekli uyarı ve levhaları bulundurmaması, gereken çalışmaları yapmaması durumlarında tazminat taleplerinden sorumlu olacağı muhakkaktır.
4.Ceza Davasının Bekletici Mesele Yapılması
Trafik kazaları sonucunda meydana gelen zarar ceza yargısına da konu olabilir. Bu halde hukuk yargılaması sonucu tazminat talep edebilmek için ceza yargısınca toplanacak delillere ihtiyaç duyulması gerekebilir. Ya da zararın gerçekten olup olmadığı veya zarara sebep olan kişinin sorumluluğu ceza davası sonucu aydınlatılacak olabilir. Bu halde özel hukuk hükümleirne göre yargılama yapan mahkeme hakimi ceza davasının bekletici mesele yapılmasına karar verebilir.
Trafik Kazası Maluliyet Dosyalarında Gerekli Belgeler
-
Maluliyet raporu (Sağlık Kurulu Raporu)
-
Kaza raporu
-
Mağdurun son üç aylık ücret belgesi
-
Mağdurun banka hesap bilgileri
Trafik Kazası Tazminat Davası Yargıtay Kararları
1. Karayolu dışında trafik kazası meydana gelmesi
Somut olayda; davalı sigorta şirketine zorunlu mali sorumluluk sigortası ile sigortalı olan traktör tarla içerisinde iken devrilmiş ve araç sürücüsü olan …vefat etmiştir. Davacılardan Güllü’nün eşi, diğer davacıların babası olan müteveffanın desteğinden yoksun kalındığı gerekçesiyle destekten yoksun kalma tazminatının tahsili talep edilmiştir. Yukarıda da açıklandığı üzere; Karayolları Trafik Kanunu’nun uygulanması için kazanın mutlaka karayolunda meydana gelmesi gerekmeyip karayolu ile bağlantısı olan, karayolu sayılan bir alanda meydana gelmesi halinde de karayolunda meydana gelmiş gibi kabul edilmektedir. Davaya konu trafik kazasının meydana geldiği yerin (tarlanın) karayolu ile bağlantısı bulunmaktadır. 2918 sayılı KTK’nun 2. maddesi gereğince karayolu bağlantısı olduğundan kazanın meydana geldiği yer karayolu sayılan yerlerdendir. Bu nedenle meydana gelen zarar teminat kapsamındadır. Bu durumda zararın teminat kapsamında olduğu kabul edilerek toplanan ve toplanacak deliller birlikte değerlendirilerek sonucuna göre karar verilmesi gerekirken yazılı şekilde karar verilmesi doğru görülmemiştir(Yargıtay 17. Hukuk Dairesi - KARAR NO:2019/4077).
2. Kaza yapan sigortalının olay yerini terk etmenini zararı artırıp artırmadığı
Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası poliçe genel şartlarının B.4. maddesinde sigorta şirketinin sigortalısına rücu edebileceği haller düzenlenmiş olup, rücu hakkının doğduğunun ve maddede sayılan bu hallerin mevcut olduğunu ispat yükü sigorta şirketindedir. Davacı vekili dava dilekçesinde rücu nedeni olarak sürücünün firar ettiğini belirtmiş olup sürücünün olay yeriniterketmesi sigortacıya rücu hakkı vermez. Sigorta şirketinin somut delillerle genel şartlar B.4. maddesinde sayılan hallerin gerçekleştiğini ispat etmesi gerekir. Davacı …, zorunlu mali sorumluluk sigortası genel şartları uyarınca, sürücünün ehliyetsiz olduğunu veya alkollü bulunduğunu somut delillerle kanıtlaması buna göre araştırma inceleme yapılması gerekir.(HGK.nun 10.12.1997 gün 1997/11-772-1043, HGK.nun 16.12.1998 gün, 1998/11-872-905, HGK.nun 22.12.2010 gün 2010/17-655, 688 Sayılı kararları)”
3. Manevi tazminat taleplerinde ceza zamanaşımının uygulanması
Trafik kazasında yaralanma nedeniyle açılan manevi tazminat davasına, 2918 sayılı KTK.109/2 ve BK.60/2. maddeleri uyarınca uzamış (ceza) zamanaşımı uygulanır.Davacı, davalıya ait araç sürücüsünün çarpması sonucu yaralanması nedeniyle tedavi gideri ve BK. 47. maddesi uyarınca manevi tazminat isteminde bulunmuştur. Davalılar süresi içinde zamanaşımı defini ileri sürmüşler, olay tarihinden bu yana iki yıllık süre geçtiğinden davanın zamanaşımı nedeniyle reddini savunmuşlar ve yerel mahkemece savunma doğrultusunda dava zamanaşımı nedeniyle reddedilmiştir.
2918 sayılı Karayolları Trafik Yasası’nın 109/1. maddesinde motorlu araç kazalarından doğan maddi zararların tazminine ilişkin taleplerin iki yıl içinde zamanaşımına uğrayacağı düzenlenmiştir. Ne var ki, yaralanma nedeniyle manevi tazminat ve tedavi giderine ilişkin istekler, 2918 sayılı Yasa’nın 109/2. ve BK.60/2. maddelerindeki uzamış zamanaşımına tabi olup fiil cezayı gerektirdiğinden ve ceza kanunu bu fiil için beş yıllık zamanaşımı süresi öngörmüş olduğundan, ayrıca dava tarihinde ceza zamanaşımı süresi dolmadığından, işin esası incelenerek varılacak sonuca göre bir karar verilmesi gerekirken, davanın zamanaşımı nedeniyle reddedilmiş olması usul ve yasaya aykırı olup bozmayı gerektirmiştir.
(Yargıtay 4. HD.18.02.2001, 2000/10296-2001/1183 (YKD. 2001/10-1504)
Trafik Kaza Tespit Tutanağı
Trafik Kazası Tazminat Davası Dava Dilekçesi
Trafik kazası tazminat dava dilekçesi
İZMİR ASLİYE HUKUK MAHKEMESİ HAKİMLİĞİ’NE
DAVACI :AYŞE ....................... (TCK NO: .....................)
Adres
VEKİLİ:Av. GİZEM DEREN PINAR
DAVALI :MEHMET .................... (TCK NO: .....................)
Adres
KONU :…./…./…. Tarihinde meydana gelen maddi hasarlı trafik kazasından doğan alacağımızın olay tarihi itibariyle işleyecek yasal faiziyle birlikte; davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsili ile hasara sebebiyet veren aracın üçüncü kişilere devir ve temlikinin önlenmesi için trafik kayıtlarına tedbir şerhi konulması talebimizin arzıdır.
DAVA DEĞERİ :Fazlaya ilişkin haklarımız saklı kalmak kaydıyla şimdilik 5.000,00-TL
AÇIKLAMALAR :
1-)Olay günü olan …./…./…. tarihinde ….. ili, ….ilçesi, ……………. Adresinde park halinde duran ……….. plakalı ve müvekkilimize ait olan araca; malikinin …. ….. olduğu, …. …. Sevk ve idaresindeki ……. plakalı aracın arkadan vurmasıyla meydana gelen trafik kazasında, müvekkilimize ait araç maddi hasara uğramıştır.(EK 1)
2-)Söz konusu trafik kazası sebebiyle müvekkilimizin aracında meydana gelen toplam ………….. TL’lik hasar, olay tarihinden sonra davaya konu aracın götürüldüğü servis raporu ve aracın …….. poliçe numarasıyla zorunlu mali mesuliyet sigortasını yapan …… Sigorta A.Ş.’nin …/…/…. Tarihli eksper raporundan da anlaşılmaktadır.(EK 2) , (EK 3)
3-)Ancak olay günü kazanın hemen sonrasında tutulan …./…./…. Tarihli Kaza tespit tutanağının ……/…../….. tarihinde sigorta şirketine ibraz edilmesine ve söz konusu hasar miktarının talep edilmesine rağmen, bugüne kadar tarafımıza herhangi bir ödeme yapılmamıştır.
4-)Kaza günü itibariyle piyasadaki rayiç bedeli …… TL olan davaya konu aracın kaza sonrası değeri ……. TL’ye düşmüştür. Kaza tespit tutanağının ilgili sigorta şirketine ibraz edilmesine rağmen herhangi bir ödeme yapılmaması sebebiyle, müvekkilimizin uğradığı değer kaybı ve sair hususların tazmini için eldeki davayı açma zorunluluğu hasıl olmuştur.
HUKUKİ DELİLLER :Kaza tespit tutanağı, Araca ait fotoğraflar, Sigorta şirketi ekspertiz raporu, Servis faturası, Sigorta Poliçesi, Keşif, Tanık, Bilirkişi incelemesi.
SONUÇ VE İSTEM:Yukarıda arzına ve izahına çalıştığımız sebeplerle; kazaya sebebiyet veren aracın üçüncü kişilere devir ve temlikini önlemek amacıyla, trafik kaydına tedbir şerhi konulmasına, müvekkilimizin aracında meydana gelen ……..TL’lik değer kaybının olay tarihi olan …/…/…. tarihinden itibaren yasal faiziyle birlikte davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsiline, mahkeme masrafları ile avukatlık ücretinin karşı tarafa yükletilmesine karar verilmesini, müvekkilimiz adına vekaleten talep ederiz. …/…/…
Davacı Vekili
Av.Gizem Deren PINAR