Tanıma Tenfiz Nedir?
Mahkemeler, kural olarak kendi yargı sınırları içinde sonuç doğurabilecek kararlar verebilir. Örneğin; Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’ndan alınan yetki ile kurulan Türk Mahkemelerinin yargı sınırı, Türkiye Cumhuriyeti toprakları ile sınırlıdır. Başka herhangi bir ülkede hukuki sonuç doğuracak kararlar alınamaz. Alınsa bile geçerli olamaz. Tanıma ve tenfiz, bu kuralın istisnasını oluşturan Medeni Hukuk yoludur. Buna göre başka ülkede verilmiş yerel mahkeme kararları, belli şartlar dahilinde ülke sınırları dışında da uygulanabilir hale gelir. İşte biz buna Milletlerarası Özel Hukuk çerçevesinde “Tanıma ve Tenfiz” diyoruz.
Tanıma Tenfiz Yasal Dayanak (MÖHUK)
MÖHUK Mad. 50: “Yabancı mahkemelerden hukuk davalarına ilişkin olarak verilmiş ve o devlet kanunlarına göre kesinleşmiş bulunan ilâmların Türkiye'de icra olunabilmesi yetkili Türk mahkemesi tarafından tenfiz kararı verilmesine bağlıdır.
(2) Yabancı mahkemelerin ceza ilâmlarında yer alan kişisel haklarla ilgili hükümler hakkında da tenfiz kararı istenebilir.”
MÖHUK Mad. 58: “(1) Yabancı mahkeme ilâmının kesin delil veya kesin hüküm olarak kabul edilebilmesi yabancı ilâmın tenfiz şartlarını taşıdığının mahkemece tespitine bağlıdır. Tanımada 54 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) bendi uygulanmaz.
(2) İhtilâfsız kaza kararlarının tanınması da aynı hükme tâbidir.
(3) Yabancı mahkeme ilâmına dayanılarak Türkiye'de idarî bir işlemin yapılmasında da aynı usul uygulanır.”
Tanıma Tenfiz Farkı Nedir?
Tanıma, yabancı mahkeme kararının ülke mahkemelerince de adından anlaşılacağı üzere “tanınması” kurumuna denmektedir. Buna göre yabancı mahkeme kararının Türkiye’de de uygulanabilirliğine ilişkin Türk Mahkemelerince tespit kararı verilmesi gerekebilir. Söz gelimi yabancı bir ülkedeki Boşanma İlamı (Mahkeme Kararı) Türkiye’deki Özel Hukuk normlarına uygun değilse, tanıma kararı verilemeyecek; doğal olarak yabancı mahkeme kararı Türkiye’de uygulanamayacaktır. İşte “Tanıma” ile bu uygunluk mahkemelerce denetlenir ve en son Tespit Kararı verilir.
Tenfiz ise, “Tanıma”nın bir ileri aşamasıdır. Tanımada sadece bir tespit hükmü elde edilebiliyorken Tenfizde hem tespit hem de icra hükmü elde edilir. Yabancı bir mahkeme kararında söz gelimi bir paranın ödenmesine hükmolunmuş ise o para alacağının Türkiye’de de yargı makamlarınca talep edilebilmesi için Tenfiz Kararı gereklidir. Örneğin; Alman mahkemelerinden 40.000,00-Euro alacaklı olduğuna ilişkin eda hükmü içerir karar elde eden kişi Türkiye’de Tenfiz Davası açar ve kazanırsa artık o alacak, Türkiye’de talep edilebilir hale gelir ve ilamlı icra takibi başlatılabilir. Oysa sadece Tanıma Kararı alınırsa Alman mahkeme kararı sadece Türkiye’de tanınmış olur; eda ve icra edilemez.
Tanıma Tenfiz Usulü
Türk Hukukunda Tanıma ve Tenfiz, Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun’un 50-63. maddeleri arasında düzenlenmiştir. Buna göre Tanıma ve/veya Tenfiz talebinde bulunan kişi, bu talebini ancak Türk Mahkemeleri’nde dava yoluyla ileri sürebilecektir. İdari bir başvuru ile Tanıma ve Tenfiz Kararı alınamaz.
Dava, Basit Yargılama Usulü’ne göre yürütülecek ve hakim duruşmalı olarak yargılama faaliyeti gerçekleştirecektir. Dosya üzerinden duruşma açmadan karar verilemez. Önemle belirtmek gerekir ki hakim, önceki mahkeme kararına dayanak esasa ilişkin olay ve delilleri incelemeyecektir. Hakimin yargılama yapmaktaki tek amacı, eldeki yabancı mahkeme kararının Türkiye’de de uygulanabilirliğine ilişkin araştırma yapmaktır. Yoksa gerçek bir alacak olup olmadığı, alacağın usule uygun olup olmadığı inceleme dışıdır.
Tanıma Tenfiz Davası
Tanıma Tenfiz Davası, bu konuda elinde yabancı mahkeme kararı bulunan kişiler tarafından dava dilekçesinin mahkeme tevzi bürolarına tevdi ile açılabilecektir.
Tenfiz Şartları
MADDE 54 –(1) Yetkili mahkeme tenfiz kararını aşağıdaki şartlar dâhilinde verir:
a) Türkiye Cumhuriyeti ile ilâmın verildiği devlet arasında karşılıklılık esasına dayanan bir anlaşma yahut o devlette Türk mahkemelerinden verilmiş ilâmların tenfizini mümkün kılan bir kanun hükmünün veya fiilî uygulamanın bulunması.
b) İlâmın, Türk mahkemelerinin münhasır yetkisine girmeyen bir konuda verilmiş olması veya davalının itiraz etmesi şartıyla ilâmın, dava konusu veya taraflarla gerçek bir ilişkisi bulunmadığı hâlde kendisine yetki tanıyan bir devlet mahkemesince verilmiş olmaması.
c) Hükmün kamu düzenine açıkça aykırı bulunmaması.
ç) O yer kanunları uyarınca, kendisine karşı tenfiz istenen kişinin hükmü veren mahkemeye usulüne uygun bir şekilde çağrılmamış veya o mahkemede temsil edilmemiş yahut bu kanunlara aykırı bir şekilde gıyabında veya yokluğunda hüküm verilmiş ve bu kişinin yukarıdaki hususlardan birine dayanarak tenfiz istemine karşı Türk mahkemesine itiraz etmemiş olması.”
Kanun metninden de anlaşıldığı üzere yukarıdaki şartlar bir bütün halinde Türk Mahkemelerince aranır. Bu şartlardan birinin eksik olması; yani yabancı mahkeme kararlarının yukarıdaki şartlara uygun olmaksızın alınması halinde bu kararın Türkiye’de tenfiz edilmesi mümkün olmayacaktır. Burada şu ayrım önemlidir: yabancı mahkeme kararı, o ülkedeki hukuk kuralı ve düzeni çerçevesinde hukuka uygun olabilir. Örneğin; Avustralya yasalarına uygun bir mahkeme kararı ile bir kişi başka bir kişiden alacaklı olup bu alacağını Avustralya mahkemelerince düzenlenen mahkeme kararına işletebilir. Fakat bu alacağa ilişkin davada yukarıdaki şartlardan birine aykırı olan bir durum varsa, söz gelimi borçlu taraf usule uygun şekilde mahkemeye çağrılmamış, savunma yapmasına imkan tanınmamış ise o mahkeme kararı Avustralya’da geçerli olmasına rağmen Türkiye’de tenfiz edilemeyebilir. Bu kararı verecek olan Türk Mahkemeleridir.
Tanıma Tenfiz Davası İçin Gerekli Belgeler
Yabancı ülke mahkemesi tarafından verilmiş mahkeme kararı (Aslı)
Kesinleşme Şerhi (Aslı)
Yabancı ülke mahkemesi kararının aslı üzerine alınacak Apostil Şerhi
Yabancı ülke mahkemesi kararı – Kesinleşme şerhi – Apostil şerhinin Yeminli Tercüman tarafından Türkçe çevirisi
Pasaport ya da nüfus cüzdan fotokopisi
Tanıma ve Tenfiz Davası açma yetkisi içeren Onanmış Vekaletname Örneği (Avukat İçin)
Tanıma Tenfiz Apostil
Türkiye’nin de taraf olduğu Yabancı Resmi Belgelerin Tasdik Mecburiyeti’nin Kaldırılması Sözleşmesi uyarınca bir devlet kurumu tarafından düzenlenen belge, başka herhangi bir tasdik makamına gerek olmadan, kararı veren devletin makamlarınca düzenlenen (ya da uygulanan) mühür ile bu belgeyi geçerli saymaktadır. Buna Apostil Şerhi denmektedir.
Yani Alman mahkemeleri tarafından verilmiş mahkeme kararı, yine Alman makamlarınca Apostil Şerhi (Mührü) eklenmesi ile Türkiye’de de geçerli bir belge olarak kabul edilecektir. Türk makamları bu şerhi gördükleri andan itibaren bu belgenin Alman makamlarınca düzenlendiğini kabul edecek, başkaca bir tasdik ya da arayışa girmeyecektir. Apostil şerhinin üzerinde Fransızca olarak “Apostille Convention de La Haye Du 5 Octobre 1961” yazılması zorunludur. Türkiye ikili anlaşmalar ile bazı ülkeler açısından Apostil Şerhi zorunluluğunu kaldırmıştır.
Tanıma Tenfiz Görevli Mahkeme
Tanıma – Tenfiz Davalarında görevli mahkeme, kural olarak Asliye Hukuk Mahkemeleri’dir. Zira Asliye Hukuk Mahkemeleri, eda nitelikli davaları karara bağlamakla görevli ve başkaca özel kanunlarda açıkça görevlendirilmemiş, genel nitelikli davalara bakmakla görevli mahkemelerdir. Ancak kişilik haklarına bağlı yabancı ülke mahkeme kararının Türkiye’de tanıma ya da tenfizi için Aile Hukuku ile ilişkili olduğu müddetçe Aile Mahkemeleri’nde dava açmak gerekecektir.
Tanıma Tenfiz Yetkili Mahkeme
Tanıma – Tenfiz Davalarında yetkili mahkeme, tenfiz (icra) istenen kişinin Türkiye’deki yerleşim yer mahkemesi, bu yoksa yaşadığı yer mahkemesi, bu da yoksa İstanbul – Ankara – İzmir mahkemelerinden biri olarak kabul edilmektedir.
Tanıma Tenfiz Davaları
Vasiyetnamenin Tenfizi
İsim olarak benzese de Vasiyetnamenin Tenfizi’nin yabancı mahkeme kararlarının Türkiye’de tanınması ya da tenfizi ile alakası yoktur. Buna göre, kişinin ölümünden sonra vasiyetnamenin açılarak gerekli hukuki işlemlerinin yapılmasına denmektedir. Karıştırılmaması için bu konuda kısa bir açıklama yapmayı gerekli gördük.
Boşanma Tanıma Tenfiz
Kişiler, genellikle Yabancı ülke mahkemelerindeki boşanma kararlarının kendiliğinden Türkiye’de de uygulanacağı yanılgısına düşmektedirler. Tüm açıklamalarımıza ek olarak tekrar belirtmekte fayda var: idari başvuru şartları oluşmamışsa yabancı mahkeme kararı ne olursa olsun Türkiye’de Tanıma – Tenfiz Davası açılmadan Türkiye’de uygulanamaz. Buna göre başka ülkede boşanan kişiler, Tanıma – Tenfiz Davası açmadığı müddetçe Türkiye’de halen evli gözükebilir; hatta birbirlerine mirasçı olabilir. Bunun önüne geçilmesi için dava açılması şarttır. Yine yabancı bir ülkede boşanan ve boşanma kararı alan çiftlerin tekrar Türkiye’de mahkemeye katılma zorunluluğu bulunmamaktadır Esasen Tanıma – Tenfiz Davalarında yeni bir yargılama yapılmadığı için sadece kararın Türk Hukuku’na uygunluğu araştırılır. Bu bakımdan kişiler, avukatlarına verecekleri vekaletname ile bu süreci uzaktan yürütebilirler.
Boşanma Kararı İçin Tanıma mı Tenfiz mi?
7 Şubat 2018 Tarihli 30325 Sayılı Resmi Gazetede YABANCI ÜLKE ADLÎ VEYA İDARÎ MAKAMLARINCA VERİLEN KARARLARIN NÜFUS KÜTÜĞÜNE TESCİLİ HAKKINDA YÖNETMELİK uyarınca yabancı bir ülkede bulunan eş, o ülkenin konsolosluğuna ya da Türkiye içindeki Nüfus Müdürlüğü’ne giderek boşanma kararının Aile Kütüğüne tescilini isteyebilir. Yönetmelik eşlerin aynı anda başvuru şartı öngörmemiştir. Buna göre diğer eş ilk başvurudan itibaren 90 gün içinde başvuru yaparsa o tescil yine geçerli olacaktır. Fakat önemle belirtmek gerekir ki bu başvuru imkanı, eda hükmü içermeyen mahkeme kararları için geçerlidir. Herhangi bir şekilde icra şartı gereken bir mahkeme kararının olması durumunda Tanıma – Tenfiz Davası açmak kaçınılmaz olacaktır.
Tanıma Tenfiz Davası Ücreti
Tanıma – Tenfiz Davası, maktu harca tabi bir dava türüdür. Bu harç bedelleri, her yıl Adalet Bakanlığı tarafından belirlenen tarife uyarınca ödenmektedir. Yine dava açılmadan önce alınacak Apostil Şerhi ücreti ile dava sonrasında yapılacak Tebligat Giderleri de masraf kalemi olarak değerlendirilmelidir. Tanıma – Tenfiz Vekalet Ücreti, Türkiye Barolar Birliği’nin her yıl yayınladığı Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi’nde belirlenen ücretlerden az olamayacaktır. Bu konuda son kararın müvekkiller ile avukatların mutabakatı ile alınacağını belirtmekte önem görüyoruz.
Tenfiz Kararının İcrası
Türkiye’de Türk Mahkemeleri tarafından verilmiş Tenfiz Kararının kesinleşmesi ile artık Türkiye’de icra edilebilir bir ilam olacaktır. Buna göre alacaklı olan taraf, İlamlı İcra Takibi yoluyla davalı / borçlu kişiye yönelik icra takibi başlatabilecektir.
Tanıma Tenfiz Dava Dilekçesi
İZMİR AİLE MAHKEMESİ SAYIN HAKİMLİĞİ’NE
DAVACI : Ayşe ............. (TCK No: ................)
Adres
VEKİLİ : Avukat Gizem Deren PINAR
İzmir Avukat ve Hukuk Bürosu
DAVALI : Mehmet ............ (TCK No: ...................)
Adres
DAVA KONUSU : Hannover Aile Mahkemesi’nin ……… tarih ve ……… sayılı boşanma kararının tanınması ve tenfizine karar verilmesi talebinden ibarettir.
AÇIKLAMALAR :
Müvekkil Ayşe ..... ile davalı Mehmet ……… tarihinde evlenmiş ve aldatma boşanma nedenine dayalı olarak ……… tarihinde Hannover Aile Mahkemesi’nde ……… sayılı kararla boşanmıştır. Boşanma kararı ……… tarihinde kesinleşmiştir.
Boşanmaya dair yabancı mahkemece verilen ve kesinleşen kararın Almanca aslı ve Türkçe onaylı çeviri metinleri ilişiktir.
Kararın Türk makamlarınca geçerli kılınıp icra edilebilmesi ve Aile Kütüğü’ne tescil edilebilmesi için tanınmasını ve tenfiz edilmesini talep etme zorunluluğu hasıl olmuştur.
HUKUKİ NEDENLER : MÖHUK, HMK, MK ve sair mevzuat
HUKUKİ DELİLLER :
Kesinleşme şerhli Hannover Aile Mahkemesi’nin ……… tarih ve ……… sayılı boşanma kararının aslı ve onaylı Türkçe çevirisi, Apostil Şerhi, nüfus kayıtları ve her türlü yasal delil
SONUÇ VE İSTEM :Açıklamalar bölümünde arz ve izah olunan nedenlerle;
1-) Hannover Aile Mahkemesi’nin ……… tarih ve ……… sayılı boşanma kararının Türkiye’de TENFİZİNE,
2-) yargılama giderleri ve vekalet ücretinin davalı tarafa yükletilmesine KARAR VERİLMESİNİ saygılarımla arz ve talep ederim. 15.10.2021
DAVACI AYŞE ..........
VEKİLİ
Avukat Gizem Deren PINAR