Çocuğun Velayetinin Kime Verileceği Neye Göre Belirlenir?

Boşanma davaları ile birlikte en çok gündeme gelen konulardan biri de hiç şüphesiz müşterek çocuklar açısından velayet konusudur. Zira boşanma ile birlikte sadece eşler arasında değil; evlilik birliği içinde dünyaya gelen müşterek çocukların da hukuki durumu düzenlenmektedir. Bu açıdan boşanma davasının davacı ve davalı olmak üzere eşler arasında olduğunu belirtmekle birlikte boşanmanın sonuçlarının eşler dışında müşterek çocukları hatta 3. kişileri dahi etkileyebildiğini söylemek yanlış olmayacaktır.

Velayet, boşanma davası ile birlikte talep edilmelidir. Zira müşterek çocuklar açısından velayet düzenlemesinin bulunmadığı bir boşanma kararına hükmedilmesi mümkün değildir. Bu açıdan taraflar, genellikle kusur incelemesine dayalı olarak velayet talebinde bulunmaktadırlar. Oysaki boşanma davasının gerekçeleri ve sonuçları arasında kusur önemli olsa da velayet açısından kusur önemsizdir. Burada önemli olan tek unsur, çocuğun üstün menfaati gereği hani ebeveyn yanında hayatına devam etmesi gerektiğidir. Dolayısıyla hakim burada çok katmanlı bir araştırma içine girerek değerlendirmelerde bulunacaktır.

Çocuğun Yaşına Göre Velayet Hakkı

0-3 Yaş Arasındaki Çocuklar Açısından Velayet

Tıbbi açıdan 0-3 yaş arasındaki çocukların ne olursa olsun anne bakım ve şefkatine ihtiyaç duyduğu tartışmasızdır. Zira bu yaştaki çocuklar gerek beslenme, gerek bakım açısından annenin bakımına, ilgisine ve sevgisine muhtaçtır. Türk hukuk yargılaması açısından bu kategoride bulunan çocukların, annenin çocuğa yönelik herhangi bir saldırgan ya da sosyal tehdidi bulunmaması halinde çoğunlukla velayetinin anneye verildiği hususu sabittir. Fakat böyle bir durumun varlığı halinde; örneğin annenin uyuşturucu bağımlısı olması ya da şiddet eğilimli olması halinde hakim bu konuyu evleviyetle inceleyecek; gerekirse çocuğun sosyal hizmetler bünyesinde bakımının yapılmasına dahi karar verebilecektir.

3-6 Yaş Arasındaki Çocuklar Açısından Velayet

Bu yaş aralığındaki çocukların, 0-3 yaş aralığındaki çocuklara nazaran anne bakım ve şefkatine görece daha az ihtiyaç duyduğu sabittir. Fakat bu yaş grubundaki çocukların velayet hakkının anneden alınarak babaya verilmesi için güçlü ve inandırıcı gerekçeler sunulması gerekmektedir. Zira bu yaş grubundaki çocuklar da daha küçük yaştaki emsallerine göre yine anne bakım ve şefkatine muhtaçtır. Annenin bakımı engelleyen bir davranışının ya da suçunun bulunmaması halinde babaya velayet hakkının verilebilmesi, ancak annenin bakamayacak derecede yoksul olması ve buna binaen bu yönde talebinin bulunmasına bağlıdır.

6-12 Yaş Arasındaki Çocuklar Açısından Velayet

Bu yaş grubundaki çocuklar, daha küçük yaştaki emsallerine nazaran anne bakım ve şefkatinden daha uzaktır. Zira gerek beslenme, gerekse barınma açısından bireysel özellikleri daha fazla gelişmiştir. Okul çağı olarak da adlandırılan bu dönemde çocuk açısından en önemli unsur, tarafların sunacakları sosyal ortam ile birlikte eğitim, maddiyat gibi dış etmenlerdir. Zira çocuğun kalacağı oda, gideceği okul, bineceği araba dahi önem kazanmaktadır. Fakat önemle belirtmek gerekir bu unsurlar tek başına yeterli değildir. Hakim bu konuda çok geniş bir takdir hakkına sahiptir. Karar aşamasındayken yukarıda bahsettiğimiz unsurların yanında çocuğun hangi taraf yanında kalmak istediğine de dikkat edecektir. Bu kapsamda çocuğun tercihi ve fikri, uzman pedagog aracılığıyla alınan rapor ile dosyaya sunulacaktır.

Okul Çağındaki Çocukların Velayeti Kime Verilir? (12 Yaş Üstü Çocuklar)

Daha çok lise çağı diyebileceğimiz dönemdeki çocukların velayet hakları konusunda anne ve babaların büyük bir uyuşmazlık ile çocuğun psikolojisini de sarsacak davranışlar sergilemesi ne yazık ki sık gözlenir olgulardandır. Bu yaş grubundaki çocukların ebeveynlerinin ya çocukların velayetini hiç istememesi, velayetin karşıda kalmasını istemesi ya da velayetin kendisine verilmesi ile çocuğu paylaşamadığı hususu ön plana çıkmaktadır. Bu yaş grubundaki çocukların velayet hakkının verilmesinde hiç şüphesiz, artık anne ya da baba bakımına ihtiyaç duymadan kendi ihtiyaçlarını karşılayabilecek çocuklara sunulacak imkanlar başlı başına önem kazanmaktadır. Bununla birlikte Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Sözleşmesi’ne göre bu yaş grubundaki çocukların velayet hakkı verilirken mutlaka çocuğun da fikrinin alınması gerektiği kabul edilmiştir.

Çocuğun Velayeti Hangi Durumlarda Babaya Verilir?

Velayet hakkı konusunda hiç şüphesiz en önemi unsur, çocuğun sağlığı ve güvenliğidir. Bu unsurlar, öncelikli olarak değerlendirilir ve bu unsurlardan biri açısından bile şüphe oluşması durumunda hakim velayet konusunu ayrıntısıyla inceleyerek karar vermek durumundadır. Fakat bu gibi ihlallerin olmadığı varsayımında çocuğun velayetinin anneden alınarak babaya verilmesi istisna teşkil eder. Zira anne ile çocuk arasındaki bağ, çocuğun doğumundan beri çok sıkı şekilde gelişmekte olup çocuk ile baba arasındaki bağa nazaran daha somut ve daha güçlüdür.

Yine de çocuğun geleceği ile ilgili ya da mevcut durumu ile ilgili yakın bir tehlike içinde bulunması durumunda hakim hiç tereddüt etmeden çocuğun velayetini anneden alıp babaya verebilecektir. Buna ilişkin olarak Yargıtay nazarında verilmiş emsal kararlar; annenin uyuşturucu bağımlısı olması, çocuğa yönelik sürekli şiddet içeren davranışlarda bulunması gibi unsurlar gösterilebilmektedir.

Çocuğun Ortak Velayeti

Bir İngiliz çiftin ülkemizde görülen yargılamasında talepleri doğrultusunda verilen “Ortak Velayet” kararı, artık yargı kararlarına da konu olmaktadır. Bu kapsamda çiftler, müşterek çocuğun geleceğini etkileyecek sağlık, eğitim, maddiyat gibi konularda ortak karar almak isteyebilir. Kaynağını uluslararası sözleşmelerden alan bu kurum uyarınca velayet hakkı, boşanmadan önce olduğu gibi ortak idame ettirilerek çocuk hakkında en uygun ve en müreffeh karara dayalı olarak dağıtılacaktır.